De Londense Times van donderdag, 30 november 1922 berichtte een sensatie: de "Egyptologische vondst van de eeuw". Dat waren weliswaar grote woorden, maar ze zijn nu aan het eind van deze eeuw, nog altijd van kracht. Tóen vonden twee Engelsen, archeoloog Howard Carter en zijn geldschieter Lord Carnavon, het graf van Toetanchamon.

Wat men daar aantrof was overweldigend. Bijna tien jaar had men nodig om al het materiaal uit het graf een plaats te geven in het Egyptisch Nationaal Museum te Kaïro. De mummie werd na een uitgebreid onderzoek weer terug in het graf geplaatst en rust daar nog steeds.

Uit onderzoek is duidelijk geworden, dat Toetanchamon, op het ogenblik van overlijden, een leeftijd van tussen de achttien en twintig jaar had. Dankzij de bloemen en de vruchten die op het ogenblik van de bijzetting op zijn sarcofaag waren neergelegd, heeft men een idee gekregen in welk jaargetijde de farao stierf. Men had Toetanchamon waarschijnlijk eind maart, begin april begraven. Het ogenblik van overlijden moet echter zeventig dagen eerder worden gesteld. Dat wil zeggen aan het begin van de mummificeringstijd. De farao had dus omstreeks januari zijn laatste adem uitgeblazen.

Op het ogenblik van Toetanchamon's heengaan, was heel Egypte verslagen. Het nieuws had zich snel verspreid en men zei, dat "Horus zich met de Zonneschijf had verenigd". Overal staakte men de werkzaamheden. Iedereen hurkte neer om voorovergebogen, met het hoofd op de knieën, te weeklagen. Nadat het stoffelijk overschot was opgebaard, maakte het hele land de tijd van rouw door. Men onthield zich van elke feestviering, elk genot was verboden. De mannen uit de direkte omgeving van de gestorven farao mochten zich tot de dag van de begrafenis niet meer scheren.

Zoals bij zijn voorgangers, was bij Toetanchamon's troonsbestijging reeds begonnen met de bouw van zijn rotsgraf. Dit gebeurde door een grote rotspartij uit te houwen in het "Dal der Koningen", nabij Luxor. Hierna begon men met het inrichten van de grafkamer en het aanbrengen van heilige teksten op de muren.

Toetanchamon's vroege dood liet echter nauwelijks toe dat zijn graftombe al was afgebouwd. Zodoende werd hij in een klein graf begraven, oorspronkelijk bestemd voor een ander lid van de koninklijke familie. Dit kleine graf, dat opvalt door zijn soberheid en geringe hoeveelheid decoraties, was slechts aan enkelen bekend. Ook niet aan de oude Egyptenaren, getuige het graf van een latere farao, dat pal naast het graf van Toetanchamon werd gehouwen. De grafbouwers gooiden bij de bouw hiervan puin boven op de ingang van Toetanchamon's graf. Zodoende werd ongewild een goede bescherming geboden tegen mogelijke grafrovers. Tot aan het begin van deze eeuw...

Alle voorzorgen, bestemd om het eeuwige leven voor te bereiden, konden slechts doeltreffend zijn wanneer het stoffelijk overschot veranderd werd in een mummie. Zeventig dagen zou de dode behandeld worden door de priesters en de vaklieden. Via de neusgaten werd met een speciale haak een groot deel van de hersenen verwijderd. Hierna loste men met gearomatiseerde stoffen op wat er nog in de schedel was. Door een opening die in de zij was gemaakt, verwijderden de priesters de ingewanden en de verschillende organen uit het lichaam. Hierna werden de borst- en de buikholte eveneens gespoeld met gearomatiseerde stoffen. De ontstane holten werden met welriekende middelen, zoals fijngewreven mirre opgevuld. Niets dat aan bederf onderhevig was bleef in het lichaam achter.

De organen, zoals hart, lever en nieren werden, zodra ze uit het lichaam gehaald waren, geprepareerd en daarna in vier gouden sarcofaagjes gestopt. Deze sarcofaagjes werden vervolgens in vier dikbuikige vaasurnen geborgen. Deze vaasurnen of "canopen" hadden een deksel, in de vorm van een mensenhoofd met de gelaatstrekken van de overleden farao. Magische hiëroglyfen opschriften werden op de wanden van deze vazen gegrift. Het lichaam, ontdaan van alles wat bederven kon en geheel kaalgeschoren, werd gedurende zeventig dagen in droge natronloog (NaOH) en zout gelegd. Dit mengsel zorgde ervoor, dat al het vocht dat zich nog in het lichaam bevond werd geabsorbeerd. Hierna werd het stoffelijk overschot gewassen, waarna men het liet drogen op een bed.

Vervolgens kwam het zwachtelen, het laatste stadium van de mummificering. Er waren honderden meters fijn linnen nodig om het lichaam van de farao geheel in te kapselen. Men begon met elke vinger en elke teen afzonderlijk in te wikkelen, daarna alle ledematen en tenslotte het gehele lichaam. Onder het uitspreken van spreuken en gebeden werden zalfoliën over het stoffelijk overschot gesprenkeld. De mummie werd nu letterlijk met tientallen schatten overdekt. Zo droeg bijvoorbeeld elke vinger een gouden kokertje. Een priester had gouden zegelringen aan de ring- en aan de middelvinger van de linkerhand geschoven. Ook hadden de priesters gouden kokertjes om de tenen geschoven. Tussen het linnen werden meer dan honderdveertig amuletten geschoven. Hiervoor gebruikte men goud en de prachtigste edelstenen, zoals de donkerblauwe lapis lazuli.

Het was aan de vooravond van de begrafenis. De mummie lag uitgestrekt op een groot gouden bed. Het gevoelige gouden masker van de farao drukte de volmaakte rust uit. Aan de voeten van de mummie reciteerde zijn weduwe spreuken, om de wedergeboorte op te roepen. Vervolgens kwamen de priesters binnen geschreden en werd de mummie door hen meegenomen en in een katafalk gezet. Deze katafalk werd weer op een slede geplaatst.

De volgende ochtend trokken heilige rode ossen het stoffelijk overschot tot aan zijn graf voort. De klaagvrouwen jammerden, terwijl de mannen lange papyrusstengels meedroegen.

De stemming in het "Dal der Koningen" was nog nerveus, men was ternauwernood klaar met het graf. De schilderingen op de drie muren van het vertrek, waar de dode bijgezet zou worden, waren maar net droog. De vierde wand zou pas beschilderd en dichtgemetselderd kunnen worden, nadat de stenen sarcofaag met daarin de lijkkist, zou zijn gemonteerd.

De mummie werd uit de katafalk genomen en de priesters zetten de mummie recht overeind voor de ingang van het graf. Nu werden er een aantal rituele handelingen verricht, zoals het opzeggen van spreuken. Vervolgens werd de mummie in een massief gouden sarcofaag gelegd. Deze sarcofaag werd weer in een houten kist gelegd, die met bladgoud ingelegd was.

Toen alles op zijn plaats was gezet, sloot een priester de deuren van vier schrijnen één voor één en verzegelde ze. Het rotsgraf zelf werd tenslotte dichtgemetseld... en werd pas weer geopend door Howard Carter en Lord Carnavon.